ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Η Colour Youth, Κοινότητα LGBTQ Νέων Αθήνας με το παρόν δελτίο τύπου εκφράζει την ανησυχία της τόσο για ορισμένες διατάξεις του υπό διαβούλευση Σχεδίου Νόμου Περί Διεθνούς Προστασίας όσο και για το Σχέδιο Νόμου στο σύνολό του. Θεωρούμε απαράδεκτο το χρονικό περιθώριο 5 ημερών που δόθηκε για τη δημόσια διαβούλευση ενός τόσο μεγάλου και σύνθετου Σχεδίου Νόμου (ενδεικτικά, περιλαμβάνει 121 άρθρα) και για λόγους δικαιοσύνης και διαφάνειας ζητούμε και εμείς παράταση του χρόνου διαβούλευσης, μαζί με τις οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών που ασχολούνται με το προσφυγικό και τα ανθρώπινα δικαιώματα (https://www.facebook.com/amnestygreece/photos/a.10150162373642209/10157437913412209/?type=3&theater). Ταυτόχρονα, ανησυχούμε για την επίσπευση όλων των διαδικασιών και την ελαφρότητα με την οποία αντιμετωπίζεται η “κράτησης” στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο, που φαίνεται να βλέπει τους συνανθρώπους μας περισσότερο ως αριθμούς σε μία εξίσωση.
Ως οργάνωση ΛΟΑΤΚΙ νέων, που έχει κληθεί να βοηθήσει ΛΟΑΤΚΙ πρόσφυγες με πληροφόρηση, διαμεσολάβηση και νομική υποστήριξη, θα σταθούμε περισσότερο στα “καθ’ημάς”, όπου παρατηρούμε ορισμένα προβληματικά σημεία. Συγκεκριμένα, την μέριμνα που (δεν) λαμβάνεται για τις ιδιαίτερες ανάγκες των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων που αιτούνται άσυλο. Η οργάνωσή μας αναγνωρίζει ότι το προτεινόμενο Σχέδιο Νόμου είναι σε μεγάλο βαθμό όμοιο με την ισχύουσα νομοθεσία (Νόμος 4540/2018, ΦΕΚ 91/Α/22-5-2018) αναφορικά με τις συνθήκες υποδοχής, προστασίας και εξέτασης των αιτημάτων για άσυλο των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, πλην όμως εντοπίζουμε παραλείψεις που χρειάζεται να διορθωθούν, αλλιώς υπάρχει κίνδυνος της έκθεσης των ΛΟΑΤΚΙ αιτούντων άσυλο σε διακρίσεις, βία, ακόμη και στον θάνατο.
Τα πρόσωπα που αιτούνται άσυλο και ανήκουν στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, αντιμετωπίζουν συχνά ιδιαίτερους κινδύνους για την σωματική και ψυχική τους ακεραιότητα στις χώρες προέλευσής τους. Πολλές φορές μάλιστα, η δίωξη που υφίστανται αποτελεί την βάση της αίτησής τους για άσυλο, και αναγνωρίζεται ως κριτήριο απόδοσης προστασίας στο υπό διαβούλευση Νομοσχέδιο.
Ενώ, λοιπόν, η ΛΟΑΤΚΙ ταυτότητα αναγνωρίζεται στο νομοσχέδιο ως αιτία που μπορεί να οδηγήσει ένα άτομο στην αίτηση διεθνούς προστασίας, δεν λαμβάνεται υπόψη στον χαρακτηρισμό των “ευάλωτων” ατόμων (Άρθρο 58). Εμείς, ως οργάνωση ΛΟΑΤΚΙ νέων, μέσω του προγράμματος “Πες Το Σ’ Εμάς” έχουμε καταγράψει βαρύτατα περιστατικά στα οποία ΛΟΑΤΚΙ άτομα που διέμεναν σε δομές φιλοξενίας δέχτηκαν βία, συμπεριλαμβανομένων ξυλοδαρμών και βιασμών, από ενοίκους των δομών, ενώ τα μέτρα για την προστασία τους αποδείχτηκαν ανεπαρκή. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι οι διώξεις που δέχονται τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα που αιτούνται άσυλο, θύματα στίγματος, βίας και κακοποίησης στις κοινωνίες από τις οποίες προέρχονται, τείνουν να διατηρούνται στις κοινότητες που δημιουργούνται μέσα σε μαζικούς χώρους διαμονής, όπως τα κέντρα κράτησης, όπου τα φαινόμενα βίας είναι εύκολο να αναπαράγονται αλλά και να περνούν απαρατήρητα, και σε καμία περίπτωση δεν εκλείπουν με την άφιξή τους στην χώρα μας. Μέσα από την δράση μας στην υποστήριξη των αιτημάτων ΛΟΑΤΚΙ προσφύγων, έχουμε ακούσει αυτοπροσώπως μαρτυρίες ατόμων από χώρες όπως η Συρία, το Ιράκ, το Μάλι, το Πακιστάν και άλλες, που αναγκάζονταν να κρύψουν με ιδιαίτερη προσοχή την ΛΟΑΤΚΙ ταυτότητά τους στην Ελλάδα, φοβούμενα για την ασφάλειά τους. Θεωρούμε, επομένως πως η μη-συμπερίληψη των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων στις κατηγορίες ευάλωτων ατόμων είναι μία σοβαρή παράλειψη, η οποία μάλιστα αντιβαίνει στις οδηγίες του IASC (Inter-Agency Standing Committee) σχετικά με την πρόληψη βιας με αιτία το φύλο στις ανθρωπιστικής δράσεις (Guidelines for Integrating Gender-Based Violence Interventions in Humanitarian Action, 2015, πηγή: https://gbvguidelines.org/en/ ). Στις εν λόγω οδηγίες τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα συμπεριλαμβάνονται στις “ομάδες που βρίσκονται σε κίνδυνο” (At-risk groups, σελ.12) και ως παραδείγματα βίας που μπορεί να δεχτούν αναφέρονται τα εξής:
- Κοινωνικός αποκλεισμός
- Σεξουαλική βία
- Σεξουαλική εκμετάλλευση και κακοποίηση
- Ενδοοικογενειακή βία (π.χ. Βία κατά ΛΟΑΤΚΙ παιδιών από τους κηδεμόνες τους)
- Άρνηση παροχής υπηρεσιών
- Παρενόχληση/Σεξουαλική παρενόχληση
- Βιασμός που χρησιμοποιείται συγκεκριμένα για την τιμωρία λεσβιών για τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό (συναντάται στη διεθνή βιβλιογραφία ως “διορθωτικός βιασμός”)
Πιστεύουμε, επομένως ότι μόνο η ιδιότητα ενός ατόμου ως ΛΟΑΤΚΙ αρκεί για να καταστεί ευάλωτο σε πολλαπλούς κινδύνους, και δεν χρειάζεται να “υποστεί βασανιστήρια, βιασμό ή άλλες σοβαρές μορφές ψυχολογικής, φυσικής ή σεξουαλικής βίας” (Άρθρο 58) για να χαρακτηριστεί ως τέτοιο.
Ενδεικτικά, όλο το κείμενο των οδηγιών αναφέρεται συχνά σε συγκεκριμένες ειδικές ανάγκες των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων που βρίσκονται στη διαδικασία απόδοσης διεθνούς προστασίας, για παράδειγμα όσον αφορά τον σχεδιασμό καταυλισμών (σελ. 60) ή στον αυξημένο κίνδυνο αστεγίας που αντιμετωπίζουν τα τρανς άτομα στην αναζήτηση στέγης (σελ. 183).
Αναγνωρίζοντας ότι το ζήτημα της προστασίας των ΛΟΑΤΚΙ αιτούντων άσυλο είναι σύνθετο και απαιτητικό, μας φαίνεται ιδιαίτερα προβληματική η έλλειψη αναφοράς στην ομάδα αυτή σε όλο το “ΜΕΡΟΣ Β’,ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΥΠΟΔΟΧΗΣ” του νομοσχεδίου, με εξαίρεση την πλάγια αναφορά στο άρθρο 56 § 2.γ) και 2.δ):
“γ) λαμβάνονται υπόψη για την παραπομπή σε κατάλληλο χώρο φιλοξενίας ζητήματα που αφορούν το φύλο, την ηλικία και την υπαγωγή των αιτούντων στην κατηγορία των ευάλωτων προσώπων,
δ) λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα για την αποφυγή βιαιοπραγιών και βίας σχετιζόμενης με το φύλο, συμπεριλαμβανομένης της διάστασης της ταυτότητας φύλου, σεξουαλικής κακοποίησης και παρενόχλησης εντός των κέντρων φιλοξενίας,”
την οποία βρίσκουμε ελλιπέστατη.
Παράλληλα, εντοπίσαμε ορισμένες ασάφειες που μπορεί ενδεχομένως να οδηγήσουν σε διάκριση εις βάρος ΛΟΑΤΚΙ ατόμων σε αυτό το νομοσχέδιο, και για τις οποίες προτείνουμε διευκρινίσεις.
Παρακάτω ακολουθούν οι προτάσεις τροποποίησης του Σχεδίου Νόμου, τις οποίες έχουμε υποβάλει και στην πλατφόρμα δημόσιας διαβούλευσης (http://www.opengov.gr/yptp/?p=2235):
Άρθρο 2. Ορισμοί
Στην παράγραφο θ) όπου αναφέρεται ότι “«μέλη της οικογένειας» του δικαιούχου διεθνούς προστασίας, […] θεωρούνται:
αα. Ο σύζυγος ή ο εκτός γάμου σύντροφος του, με τον οποίο διατηρεί σταθερή σχέση δεόντως αποδεδειγμένη” , να προστεθεί μια φράση ως εξής: “…Ο σύζυγος ή ο εκτός γάμου σύντροφός του, ανεξαρτήτως φύλου, με τον οποίο…” με σκοπό να διασφαλιστεί ρητά ότι το άρθρο αναφέρεται και στους οικογενειακούς δεσμούς των ΛΟΑΤΚΙ προσώπων.
Άρθρο 9 Πράξεις δίωξης
Να γίνει προσθήκη στην §2 όπου ορίζονται οι “πράξεις που μπορούν να χαρακτηριστούν ως πράξεις δίωξης” της υπο-παραγράφου ζ): “ο εξαναγκασμός απάρνησης ή απόκρυψης του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου που προκαλεί ή δεν καταπολεμά το κράτος προέλευσης” όπως περιγράφεται στις οδηγίες της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, “GUIDELINES ON INTERNATIONAL PROTECTION NO. 9: Claims to Refugee Status based on Sexual Orientation and/or Gender Identity within the context of Article 1A(2) of the 1951 Convention and/or its 1967 Protocol relating to the Status of Refugees” στο κεφάλαιο IV.B., “Well-founded fear of being persecuted”.
Άρθρο 10. Λόγοι δίωξης
Η §δ)ii) “Ο σεξουαλικός προσανατολισμός δεν μπορεί να νοηθεί ότι περιλαμβάνει πράξεις θεωρούμενες αξιόποινες κατά τις ισχύουσες διατάξεις.” να μετασκευαστεί σε “Η τυχόν ποινικοποίηση του σεξουαλικού προσανατολισμού, ή κάποιας έκφανσής του, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις της χώρας προέλευσής του αιτούντος, δεν μπορεί να νοηθεί ότι μετράει εις βάρος της αίτησης ασύλου, καθότι δεν νοείται ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός μπορεί να περιλαμβάνει αξιόποινες πράξεις και να θεωρηθεί ποινικό αδίκημα.” καθώς η υπάρχουσα φράση είναι ασαφής και χρειάζεται διευκρίνιση.
Άρθρο 24. Άδειες διαμονής
Στην §4, αναφέρεται: “Σε μέλη οικογένειας δικαιούχου διεθνούς προστασίας, η οποία δημιουργείται μετά την είσοδό του στη χώρα και εντός της, χορηγείται άδεια διαμονής […], μετά από αίτηση του δικαιούχου και την προσκόμιση, για τους συζύγους, της σχετικής ληξιαρχικής πράξης γάμου με κάτοχο άδειας διαμονής σε ισχύ…”. Η πρόταση να μετασκευαστεί ως εξής: “… για τους συζύγους ή τους συντρόφους σε ελεύθερη συμβίωση, της σχετικής ληξιαρχικής πράξης γάμου ή συμφώνου συμβίωσης…” για να εξασφαλιστεί η ισονομία στην αναγνώριση των οικογενειακών δεσμών ΛΟΑΤΚΙ προσώπων, με τον τρόπο που ισχύει για όλους τους πολίτες της χώρας μας, (στον βαθμό βέβαια, που μπορούμε να μιλάμε για ισονομία…).
Άρθρο 56. Ρυθμίσεις για τις υλικές συνθήκες υποδοχής
Εφόσον δεν ισχύσει η παρακάτω πρότασή μας για το Άρθρο 58, να μετασκευαστούν οπωσδήποτε οι παράγραφοι γ) και δ) ως εξής:
“γ) λαμβάνονται υπόψη για την παραπομπή σε κατάλληλο χώρο φιλοξενίας ζητήματα που αφορούν το φύλο, την ηλικία, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα φύλου και τα βιολογικά χαρακτηριστικά φύλου, καθώς και την υπαγωγή των αιτούντων στην κατηγορία των ευάλωτων προσώπων,
δ) λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα για την αποφυγή βιαιοπραγιών και βίας σχετιζόμενης με το φύλο, συμπεριλαμβανομένης της διάστασης του σεξουαλικού προσανατολισμού, της ταυτότητας φύλου, των βιολογικών χαρακτηριστικών φύλου, της σεξουαλικής κακοποίησης και παρενόχλησης εντός των κέντρων φιλοξενίας,”
Επιπλέον, να απαλειφθεί η §4 “4. Μόνο τα άτομα της παραγράφου 1 θεωρούνται ότι έχουν ειδικές ανάγκες υποδοχής και συνεπώς επωφελούνται των ειδικών συνθηκών υποδοχής.” καθώς είναι παράλογο να θεωρείται ότι η κατάσταση ευαλωτότητας παραμένει αναλλοίωτη στο χρόνο και ανεπηρέαστη από νέες κοινωνικές συνθήκες που μπορεί να προκύψουν.
Άρθρο 58. Γενική αρχή για τα ευάλωτα πρόσωπα και αξιολόγηση των ειδικών αναγκών υποδοχής των ευάλωτων προσώπων
Να προστεθεί η κατηγορία “τα μέλη της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ (Λεσβίες Ομοφυλόφιλοι Αμφί Τρανς Κουίρ Ίντερσεξ – LGBTQI)” στα ευάλωτα πρόσωπα όπως ορίζονται στην §1.
___________________________________________________________________________
- Άρθρο 10, Λόγοι Δίωξης §1.γ)ii): “Ανάλογα με της [sic] συνθήκες που επικρατούν στη χώρα καταγωγής μία ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα μπορεί να περιλαμβάνει ομάδα που βασίζεται στο κοινό χαρακτηριστικό του φύλου, της ηλικίας, της αναπηρίας ή της κατάστασης υγείας ή του σεξουαλικού προσανατολισμού. Ο σεξουαλικός προσανατολισμός δεν μπορεί να νοηθεί ότι περιλαμβάνει πράξεις θεωρούμενες αξιόποινες κατά τις ισχύουσες διατάξεις. Κατά τον καθορισμό της συμμετοχής σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα ή τον προσδιορισμό χαρακτηριστικού της ομάδας λαμβάνονται ιδιαιτέρως υπόψη πτυχές συνδεόμενες με το φύλο, συμπεριλαμβανομένης της ταυτότητας φύλου”
2. Η απόδοση στα ελληνικά είναι δική μας.